Chậm nói ở trẻ là một trong những vấn đề muôn thuở khiến cha mẹ nào cũng lo lắng và sốt ruột. Bởi chậm nói không chỉ làm hạn chế khả năng giao tiếp của bé mà còn ảnh hưởng đến sự phát triển trí tuệ. Các chuyên gia cho biết, trong phần lớn các trường hợp, trẻ chậm nói có thể được cải thiện nhờ bổ sung dinh dưỡng và thay đổi thói quen tương tác với trẻ từ gia đình nếu can thiệp sớm.
Báo động đỏ: Trẻ chậm nói đang ngày càng gia tăng, không phân biệt vùng miền, kinh tế gia đình
Cùng với sự phát triển của khoa học công nghệ và sự bận bịu của các gia đình hiện đại, tỷ lệ trẻ chậm nói đang ngày càng tăng lên chóng mặt, nhất là ở các thành phố lớn. Theo một số nghiên cứu quy mô lớn trên thế giới, tỷ lệ chậm nói được báo cáo ở trẻ em từ 2 đến 7 tuổi dao động từ 2,3-19%. Con số này không ngừng tăng lên qua các năm.
Ở Việt Nam,“Tỷ lệ trẻ chậm nói đang ngày càng phổ biến và có xu hướng tăng lên qua các năm. Một thống kê nhanh của Ths.BS Vũ Ngân Quỳnh – Khoa Tâm bệnh, Bệnh viện nhi Trung ương, năm 2020, tỷ lệ trẻ chậm nói khám ở viện chiếm tới 65-70% số trẻ đến khám.” Đây là một con số đáng lo lắng bởi chậm nói ảnh hưởng rất lớn đến cuộc sống của trẻ không chỉ nhất thời mà còn cả về sau.
Nghĩ con chậm nói là bình thường, đợi đến lúc đi khám thì đã quá muộn
Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng, trẻ em có vấn đề về lời nói và ngôn ngữ trong giai đoạn 2 tuổi đến 5 tuổi gặp khó khăn hơn trong việc đọc sau này. Các nhà khoa học lý giải rằng ngôn ngữ và khả năng biểu đạt ngôn ngữ là 1 cách khiến đứa trẻ thể hiện được trí thông minh. Do đó, bé chậm nói không đơn thuần là việc bé ngại nói, lười nói, chưa sẵn sàng tâm lý để nói, mà phản ánh cả quá trình phân tích xử lý dữ liệu của não bộ, và cách phản ứng với các dẫn truyền thần kinh bé nhận được và khả năng bắt chước chưa tốt.
Thậm chí, chậm nói là một trong những dấu hiệu của chứng rối loạn phát triển như rối loạn phổ tự kỷ, rối loạn tăng động giảm chú ý…
Trên thực tế, có nhiều trẻ biết đi từ rất sớm nhưng lại nói muộn. Cha mẹ cứ nghĩ rằng điều này là bình thường bởi khi trẻ dành nhiều thời gian để học các kỹ năng về thể chất thì sẽ ít tập trung vào sự phát triển lời nói. Tuy nhiên, đợi đến 2 tuổi bé vẫn không nói được, gia đình cho đi khám mới tá hỏa vì con nghe kém, chậm phát triển trí não. Và các mốc phát triển của con đã thua xa các bạn đồng trang lứa không chỉ mỗi khả năng ngôn ngữ và vận động tinh. Do đó, bố mẹ cần quan sát con thật kỹ, để kịp thời giúp con đạt được các mốc phát triển như các bạn đồng trang lứa.
Biểu hiện sớm của trẻ chậm nói không phải ai cũng nắm được
Các chuyên gia cho biết, trẻ từ 3-4 tháng tuổi đã có thể phát hiện dấu hiệu sớm của chậm nói, cụ thể như sau:
Vào khoảng 3-4 tháng tuổi, trẻ cần phản ứng được với tiếng động mạnh và phát ra các âm thanh gừ gừ…
Vào khoảng 5 đến 9 tháng tuổi, trẻ có thể bập bẹ các âm tiết và bắt đầu bắt chước âm điệu khác nhau.
Từ 9- đến 12 tháng tuổi, trẻ đã có thể nói được những từ đơn đầu tiên như “bố”, “mama”, “bà”, biết sử dụng cử chỉ để chỉ trỏ hoặc gật, lắc đầu, vẫy tay…
Trong giai đoạn 18 tháng đến 24 tháng tuổi, trẻ đã có thể sử dụng khoảng 50 từ và bắt đầu ghép hai từ với nhau thành một câu ngắn. Ví dụ như “ăn măm”, “đi đi”, “mẹ bế”…
Từ 2-3 tuổi, trẻ có thể ghép thành câu dài 4-5 từ. Trẻ đã biết nhận diện và xác định hầu hết các đồ vật và hình ảnh thông thường cũng như các đại từ xưng hô.
Từ 3-5 tuổi, trẻ có thể thực hiện các cuộc trò chuyện dài và phức tạp hơn và hầu như người lớn sẽ hiểu những gì trẻ nói.
Khi nhận thấy trẻ không đạt được các mốc phát triển ngôn ngữ bình thường, cha mẹ cần lưu ý theo dõi các biểu hiện của con. Ngoài ra, các thống kê cũng chỉ ra bé trai chậm nói hơn bé gái. Nếu tốc độ phát triển của bé quá chậm, bạn cần đưa trẻ đi khám tại các cơ sở y tế có chuyên khoa để được đánh giá và tư vấn.
Giải mã 5 nguyên nhân khiến trẻ chậm nói
Theo các chuyên gia, chậm nói ở trẻ có thể do nhiều nguyên nhân gây ra và dưới đây là 5 nguyên nhân phổ biến nhất:
Trẻ gặp các vấn đề về miệng
Một số vấn đề về miệng, lưỡi, vòm họng có thể ảnh hưởng đến khả năng phát âm của trẻ như dính thắng lưỡi, hở hàm ếch… Các vấn đề này còn ảnh hưởng đến khả năng bú mẹ, ăn uống của trẻ.
Môi trường thiếu sự giao tiếp và tương tác đúng cách
Hiện nay, rất nhiều cha mẹ vì quá bận rộn với công việc nên không dành nhiều thời gian để tương tác với trẻ. Nhiều mẹ bận nấu cơm, giặt giũ đã cho con xem điện thoại, ti vi để con bớt nghịch. Điều này là dẫn tới hậu quả khôn lường. Bởi khi xem tivi hoặc các thiết bị điện tử quá nhiều, trẻ sẽ chỉ nhận được thông tin một chiều mà không có sự trao đổi, giao tiếp giữa 2 bên. Chính điều này cũng làm cho trẻ chậm nói mà ít ông bố bà mẹ nào có thể ngờ đến.
Trẻ có vấn đề về thính lực
Các vấn đề về thính giác như viêm tai giữa mạn tính, nhiễm trùng mạn tính, khiếm thính… cũng có thể ảnh hưởng đến khả năng ngôn ngữ của trẻ. Các chuyên gia khuyến cáo nên kiểm tra thính giác của trẻ bất cứ khi nào có vấn đề về giọng nói, bởi khi khó nghe, trẻ sẽ không thể nghe, hiểu, bắt chước và sử dụng ngôn ngữ như bình thường.
Trẻ chậm phát triển trí tuệ
Trí tuệ chậm phát triển khiến trẻ bị giới hạn về mặt tư duy, gặp khó khăn trong việc tiếp thu và học tập các kỹ năng sinh hoạt hàng ngày cũng như kỹ năng xã hội, trong đó bao gồm cả khả năng ngôn ngữ và giao tiếp. Do đó, cha mẹ cần hết sức lưu ý và nên cho trẻ đi khám nếu thấy con có những biểu hiện bất thường như chậm nói, nhận thức kém, khả năng vận động kém…
Trẻ tự kỷ chậm nói
Chậm nói là một trong những dấu hiệu của chứng rối loạn phổ tự kỷ – một rối loạn phát triển ngày càng phổ biến ở trẻ em. Khi thấy trẻ có một số biểu hiện sau đây, cha mẹ cần hết sức lưu ý: Trẻ có hành vi lặp đi lặp lại, khả năng giao tiếp kém, tương tác xã hội bị suy giảm, thích ở một mình…
5 giải pháp từ chuyên gia dành cho trẻ chậm nói
Chậm nói gây cản trở quá trình giao tiếp, tương tác xã hội, ảnh hưởng lớn đến sự phát triển của trẻ. Do đó, khi phát hiện trẻ có dấu hiệu chậm nói, cha mẹ nên đưa trẻ đi khám để có biện pháp can thiệp sớm nhất. Song song với đó, hàng ngày, cha mẹ có thể luyện cho con tại nhà theo các cách sau:
Giao tiếp bằng mắt
Theo 1 nghiên cứu về cơ chế thần kinh của giao tiếp bằng mắt, năm 2017 được thực hiện bởi tác giả Jing Jiang, Kamila Borowial và cộng sự thuộc Viện Max Planck về Khoa học Não và Nhận thức, Đức đã khẳng định: Giao tiếp bằng mắt là 1 tín hiệu trực quan mạnh mẽ để xây dựng liên kết xã hội đầu tiên của trẻ sơ sinh. Giao tiếp bằng mắt sẽ kích thích các khu vực vỏ não thị giác, các bộ phận não liên quan đến xử lý tâm trí, chủ ý, vỏ não trung gian trước trán, giúp điều khiển cho cơ miệng hoạt động.
Do đó, muốn bé nhanh nói, điều tiên quyết cần phải làm là rèn kỹ năng giao tiếp bằng mắt cho bé. Một số trò chơi mà mẹ có thể áp dụng hàng ngày để tăng giao tiếp bằng mắt cho bé như:
– Trò chơi 1 – Trò chơi ống nhòm
Trò chơi này sẽ dùng hai tay để minh họa ống nhòm. Mẹ chỉ cần chụm 2 tay lại thành lỗ nhỏ rồi đưa lên mắt tạo thành chiếc ống nhòm, kèm theo đó hãy thu hút sự chú ý của trẻ nhìn về ống nhòm bằng cách gọi tên trẻ, nói với trẻ: “Nhìn mẹ này! Mẹ con mình chơi ống nhòm nhé!”. Khi trẻ đã chú ý, mẹ hãy di chuyển ống nhòm cùng mắt ra một hướng khác để trẻ nhìn theo. Trò chơi đơn giản này rất có ích trong việc thu hút chậm nói, giúp cải thiện giao tiếp bằng mắt.
– Trò chơi 2: Chạm vào mũi bé
Mẹ dùng tay chạm vào mũi bé rồi lại chạm vào mũi mẹ để bé nhìn mẹ, sau đó mỉm cười.
Mẹ làm tương tự với các bộ phận khác trên khuôn mặt như miệng, trán, má….
– Trò chơi 3: Mặt hề trong gương
Hai mẹ con đứng trước gương và chơi trò chơi làm mặt hề. Nhưng phải nhìn vào gương và bé cần tiếp xúc ánh mắt với mẹ trong gương.
Sử dụng ngón trỏ
Một nghiên cứu được thực hiện năm 2014 về vai trò của cử chỉ trong việc học và tạo ngôn ngữ đã cho thấy: Cử chỉ đóng vai trò quan trọng giúp hình thành các khối thông tin vào não. Và là cơ sở để xây dựng ngôn ngữ và các kỹ năng nhận thức khác.
Mẹ có thể hàng ngày rèn cho con kỹ năng này thông qua những trò chơi quen thuộc như:
– Trò chơi chi chi chành chành.
– Dùng ngón tay trỏ chỉ vào các hình ảnh con vật, đồ dùng, sơ đồ cơ thể…và dạy trẻ dùng ngón tay trỏ biểu đạt thứ mình muốn
Ví dụ: Mẹ Hỏi ba đâu? -Trẻ : (có thể không nói) nhưng chỉ vào ba.
Bắt chước
Khả năng bắt chước ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ là 1 cơ chế quan trọng để học hỏi xã hội, giúp hình thành và phát triển kỹ năng vận động, nhận thức. Nó cũng là kỹ năng tiền đề cho việc học ngôn ngữ của trẻ.
Mẹ có thể dạy bé kỹ năng này theo từng tháng tuổi:
– Với trẻ từ 1 đến 3 tháng tuổi: mẹ có thể dạy bé bắt chước các kiểu khuôn mặt và âm thanh khác nhau
Ví dụ mặt vui là aaaa, mặt buồn là uuuu, mặt nhăn là tà tà tà…
– Trẻ từ 7-12 tháng tuổi: mẹ có thể dạy bé bắt chước các động tác bằng bàn tay: vỗ tay, vỗ đầu, vỗ tay lên bàn.
Đồng thời dạy bé bắt chước tiếng kêu của các con vật: meo meo, ò ó o, um bò, chíp chíp.
Nếu bé bật được âm nào ra dù không đúng hãy vỗ tay khích lệ và khen bé.
– Với trẻ từ 13 đến 18 tháng tuổi: có thể dạy bé bắt chước tác động với đồ vật, ví dụ: ôm mèo bông, vuốt lưng mèo, thơm mèo…
– Với bé từ 18 đến 24 tháng tuổi: mẹ nên dạy trẻ bắt chước động tác với đồ vật có ý thức phân biệt.
Ví dụ: cái muỗng bỏ vào cái chén, bút màu bỏ vào hộp
Chờ đến lượt
Để rèn luyện khả năng ngôn ngữ thì việc lắng nghe đóng vai trò quan trọng, thông qua việc lắng nghe trẻ có thể học được cách phát âm. Vì thế, chờ đến lượt sẽ giúp trẻ nghe người khác nói rồi mới tới lượt trẻ nói
Kỹ năng này có thể được rèn luyện qua các trò chơi sau:
– Chuyền bóng: Mẹ chuẩn bị 1 quả bóng nhựa, ngồi đối diện với bé và ném bóng cho bé rồi khuyến khích bé ném lại. Khi trẻ ném lại hãy khen trẻ để kích thích trẻ tiếp tục trò chơi.
– Xếp hàng: mẹ có thể nghĩ ra các trò chơi như bò, đi nhưng mỗi lần chỉ có 1 người chơi được tham gia, bé sẽ phải xếp hàng để chơi và chờ đến lượt mình.
– Một đoàn tàu: mẹ bé và bố có thể chơi trò đoàn tàu và luân phiên người làm trưởng tàu.
Bổ sung Omega 3, Omega 6 từ thực vật cho trẻ chậm nói
Nhiều công trình nghiên cứu đã chỉ ra tầm quan trọng của Omega 3, Omega 6 từ thực vật đối với sự phát triển não bộ của trẻ nhỏ. Đây là những dưỡng chất cần thiết cho tế bào thần kinh và hiện diện ở nồng độ cao trong hệ thống thần kinh trung ương, chiếm hơn 30% lipid có trong não và trong nón que của võng mạc. Thêm vào đó, chất ALA trong Omega 3 từ động vật còn giúp trẻ tăng khả năng tập trung, tăng khả năng phản xạ với thông tin nhận được. Nhờ đó, giúp bé bắt chước người lớn nói tốt hơn. Nhờ đó giúp bé tăng cường khả năng nhận thức, khả năng ngôn ngữ và trí thông minh.
Từ 0 đến 5 tuổi được xem là giai đoạn vàng để xây dựng và hoàn thiện chức năng não bộ. Đây cũng là lúc mà khớp thần kinh phát triển mạnh mẽ nhất, kích thước của não bộ cũng tăng lên rõ rệt. Do đó, các chuyên gia khuyến cáo nên bổ sung sản phẩm có Omega 3 và Omega 6 từ thực vật cho bé sớm nhất có thể, tốt nhất là từ 1 ngày tuổi, ví dụ như sản phẩm Fitobimbi Omega Junior được nhập khẩu nguyên chai từ Italy về Việt Nam.
Đây là sản phẩm được sản xuất bởi Công ty Pharmalife Research (Italy) – đơn vị Dược phẩm uy tín với kinh nghiệm hơn 20 trong lĩnh vực nghiên cứu và sản xuất các sản phẩm từ thảo dược. Ngoài việc được bào chế 100% từ thảo dược chuẩn hóa châu Âu, điểm thú vị và độc đáo của sản phẩm này là chứa tỷ lệ Omega 6/Omega 3 là 4:1 – Theo nghiên cứu của Tiến sĩ Yehuda, Đại học Bar Ilan, Israel đây được xem là tỷ lệ hoàn hảo giúp tối ưu hấp thu Omega vào não bộ, giúp giảm cholesterol trong màng tế bào thần kinh và kích thích sự phát triển của não bộ.
Đồng thời, sản phẩm không gluten, không lactose an toàn, không gây dị ứng. Nhờ dạng dịch chiết đậm đặc, đạt tiêu chuẩn cGMP do FDA Hoa Kỳ cấp và được chứng nhận ISO 9001, ISO 13485, ISO 22000 nên sản phẩm có tính đồng đều cao giữa các lô và ổn định về hàm lượng dược chất.
Đặc biệt, TPBVSK Fitobimbi Omega Junior không tanh, không mùi, không vị, mẹ có thể hòa cùng nước uống hoặc thức ăn cho bé mà không sợ ảnh hưởng đến mùi vị của đồ ăn. Do vậy, rất dễ dung nạp với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.
Với những điểm ưu việt của mình, Fitobimbi Omega Junior đang là lựa chọn ưu tiên của các mẹ ở 60 quốc gia trên thế giới, trong đó có cả Việt Nam dùng để bổ sung Omega hàng ngày cho trẻ từ 1 ngày tuổi trở lên.
Các chuyên gia nhi khoa nói về TPBVSK Fitobimbi Omega Junior:
Từ phía người tiêu dùng, một khảo sát được thực hiện năm 2020 trên 5000 khách hàng cho thấy 95% phản hồi hài lòng về sản phẩm*.
Chị Nguyễn Thị Thanh Tuyền (quận Tân Bình – TP. Hồ Chí Minh) có con chậm nói tâm sự: “Trong 1 lần tình cờ hỏi bạn bè giới thiệu, mình biết đến sản phẩm TPBVSK Fitobimbi Omega Junior. Mình đã tham khảo và tìm hiểu về sản phẩm qua nhiều kênh thông tin facebook, hội nhóm của các bà mẹ, mình thấy phản hồi của mọi người rất tốt nên đã mua về cho con dùng thử. Thật sự là bé đã có những cải thiện rõ rệt. Từ 1 em bé chưa biết nói, sau khi dùng 2 hộp sản phẩm, bé đã nói được một vài từ, hoạt bát hơn rất nhiều, cả nhà đều mừng rỡ. Mình cũng trút được gánh nặng tâm lý lo lắng cho tương lai của con sau này”
Cũng như chị Tuyền, đã có rất nhiều bà mẹ có con đến tuổi nhưng chưa chịu nói hoặc lười nói trên khắp Việt Nam đã trao niềm tin cho TPBVSK Omega Junior của Fitobimbi.
Trẻ chậm nói không thể cải thiện sau ngày một ngày hai nhưng những gì tốt nhất cha mẹ đem lại cho bé cùng sự kiên trì tương tác với con hàng ngày sẽ được đền đáp xứng đáng. Cha mẹ hãy đồng hành, sát cánh bên con để giúp con phát triển một cách tốt nhất. Nếu còn bất cứ băn khoăn gì về tình trạng chậm nói ở trẻ, mẹ hãy gọi ngay đến hotline 0976807722 để được chuyên gia tư vấn nhé!
Chú ý: Sản phẩm không phải là thuốc, không có tác dụng thay thế thuốc chữa bệnh
(*) Khảo sát được thực hiện bởi nhãn hàng TPBVSK Fitobimbi Omega Junior
Thông tin phỏng vấn và hình ảnh nhân vật sử dụng trong bài đã được sự cho phép của khách hàng
